Henryk Sienkiewicz
"Adres jubileuszowy dla Uniwersytetu Jagiellońskiego"
Imieniem b. profesorów i uczniów Głównej Szkoły Warszawskiej wręczył adres Henryk Sienkiewicz.
Adres ten, pisany pięknym stylowym gotykiem na pergaminie, jest następującej treści:
W dniu uroczystym, w którym przedstawiciele nauki i najwyższych zakładów naukowych zebrali się ze wszystkich stron świata, aby złożyć hołd i życzenia starożytnemu Uniwersytetowi Jagiellońskiemu, my, niżej podpisani profesorowie i wychowańcy byłej Szkoły Głównej Warszawskiej, łącznie z gronem innych osób dzielących nasze uczucia pospieszamy również z wyrażaniem czci i życzliwości gorącej, z jakimi serca nasze płoną dla najstarszej Wszechnicy Polskiej. W ciągu pięciuset lat była ona jakby słońcem rozświecającym nasz kraj i przyległe ziemie słowiańskie. Z jej blasku rodziła się w duszach żądza wiedzy, a zatem i potrzeba nowych ognisk i nowych źródeł nauki. Ale tak właśnie jak planety krążące koło słońca z niego swe życie czerpią, tak i owe inne polskie ogniska wiedzy powstały z ducha i światła tej najpierwszej i wielkiej Królowej-Wszechnicy, która była im zawsze gwiazdą naczelną i pramacierzą, i przewodniczką na drogach wiodących do krain wiedzy. Ognisko w imię którego pamięci bierzemy udział w dzisiejszej uroczystości, zgasło przedwcześnie i zaiste meteorem raczej było niż niepożytą planetą. Zostało jednak po nim tak wiele w duszach naszych wspomnień głębokich i tęsknych, że pragniem, aby w tym dniu Wielkiego Święta nie była zapomniana całkiem nasza Szkoła Główna, która wypiastowała nas w miłości dla nauki, dla społeczeństwa i dla jego szlachetnej przeszłości. Więc w imię tych uczuć przychodzimy jako dawni uczestnicy tejże szkoły ze czcią dla nieśmiertelnego dzieła Piastów i Jagiellonów, i z ofiarą złożoną na nasze ręce, która ma świadczyć, że czynem stwierdzamy słowa ust i uczucia serc naszych.
Dan w Warszawie dnia 7 czerwca lata bożego 1900, od szczęśliwego zaś odnowienia uniwersytetu krakowskiego roku pięćsetnego.
Dr Henryk Hojer Aleksander Czajewski
Henryk Sienkiewicz
Dr Paweł Popiel
b. profesor Szkoły Głównej
Anders L., Baranowski J., Brodowski W., hr. Branicki X., Berson J., Babiński L., Biskupski L., Barylski H., Berkman M., Borysowicz T., Bojasiński L., Brun S., Brzeziński J., Bergson L., Bergson M., Bauerertz A., Bendelsohn J., Broniewski S., Bar R., Brodowski J., Bernstein J., Chrostowski B., Chodecki K., Ciągliński A., Ciechomski A., Ciświcki T., Deide K., Dłużewski K., Dunin K., Dunin T., Dydyński T., Ettinger L., Eiger J., Eiger B., Eiger Br., Flatau E., Fraget J., Franaszek I., Frankenstein E., Gepner B., Gebethner i Wolff, Godlewski M., Grabowski L., Gedrojć F., Geisler K., Glass J., Hausbrandt W., Hębdzyński I., Heinrich A., Herbst S., Hertz M., Holewiński W., Hoyer H., Jałowicki A., Józefowicz M., Karpiński W., Karpiński J., Kosiński J., br. Kronenberg L., Kraushar A., Kijewski F., Kwapiński P., Konic, Kosmowski W., Korniłowicz E., Król K., Krajewski W., Kramsztyk Z., Kramsztyk M., Kon J., Kotwicz K., Kowerski J., Krassowski M., Kwietniewski S., ks. Lubomirski S., ks. Lubomirski K., Landau Z., Landau M., Landau S., Leppert W., Lewental S., Leśkiewicz K., Loewe K., Londyński Z., Łaguna Ł., Łopaciński S., hr. Łubieński S., Marx E., Marynowski T., Matuszyński B., Mazurowski W., Natanson S., Natanson K., Natanson A., Natanson E., Natanson J., Nelken A., Normark J., Noskowski P., Oderfeld S., Osuchowski A., Olszewski T., Pawiński J., Popiel P., hr Potocki J., hr. Potocki A., Ponikowski C., Portner S., Porazińska N., Poznański M., Poznański H., Przyborowski A., Rogoziński T., Rotwand S., Radziszewski H., Reichman M., Reyten J., Sienkiewicz H., Śliwicki F., Sokołowski A., Sommer F., Struve H., Suligowski A., Szlenker K., Szumański W., Schlicke G., Scheibler A., Szteyner W., Szteyner J., Schloesser M., Szymborski A., Szaniawski A., Siemiradzki M., Sieragowski, Sędzikowski R., Smolikowski S., Staniszewski J., Świderski L., Tajlański B., br. Taube G., hr. Tyszkiewicz W., Tuszowski A., Wawelberg H., Wasiutyński Z., Wasiutyński I. Weydel E., Więckowski F, Wohl H., Wolff A., Woydyga J., Woyde A., Weissel A., hr. Zamojski M., Zawadzki J., Zera T., S. Dickstein, Achilles z Poraja Bréza, cztery wkłady bezimienne.
Wyżej podpisani i wymienieni składają do rąk Senatu Wszechnicy Jagiellońskiej w dniu pięćsetletniego jej jubileuszu 68 000 koron w. a. na fundusz wieczysty z prośbą, aby odsetki od niego były obracane corocznie na uposażenie jednego ze słuchaczy Uniwersytetu Jagiellońskiego, narodowości polskiej, bez względu na przynależność państwową i wyznanie, który po ukończeniu z odznaczeniem całkowitego kursu nauk na jednym z jego wydziału, bezpośrednio potem, z decyzji wydziałowego gremium profesorów, pozostanie przy tymże wydziale na przeciąg lat dwóch celem oddania się wyłącznie studiom naukowym pod kierunkiem jednego z profesorów, a zarazem zobowiąże się dokonać w tymże czasie pracy naukowej z zakresu obranej specjalności i ogłosić ją drukiem w języku polskim. Na koszta druku 1/10 część przypadających w ciągu tego czasu młodemu uczonemu odsetek zostanie w zachowaniu kasy Uniwersytetu. Nie wydatkowana na ten cel pozostałość oraz dochód z rozprzedaży pracy należeć ma do autora.
Umieszczenie kapitału z bezpieczeństwem zarówno jego całości jak regularnego wpływu odsetków, przepisanie warunków, jakim czynić winien zadość ubiegający się o powyższe uposażenie, tudzież programu jego studiów, oznaczenie wreszcie kolei, z jakiej wydziały rozporządzać będą odsetkami na cel powyższy, a nadto wydanie innych zarządzeń, jakie dla dobra młodzieży sposobiącej się do zawodu naukowego i pożytku tej skromnej jubileuszowej fundacji mogą być potrzebne - od uznania odnośnych władz akademickich Uniwersytetu Jagiellońskiego zależeć będzie.
W Warszawie, 7 czerwca 1900 r.
Oprócz powyższego funduszu wieczystego, jaki przekazany został czekiem bankowym, złożyli ciż sami ofiarodawcy 4 akcje bankowe nominalnej wartości 4000 marek, mające służyć do powiększenia pierwszego funduszu.
Pierwodruk "Księga Pamiątkowa pięćsetletniego jubileuszu odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego 1400-1900", Kraków 1901, s. 224-227. Sienkiewicz był niewątpliwie autorem części wstępnej adresu; przypuszczać można, że od niego wyszedł pomysł części drugiej, dotyczącej ustanowienia pierwszej w nauce polskiej aspirantury uniwersyteckiej, nie ma się jednak pewności, czy on sam sformułował go w piśmie.